Hình tượng Đại tướng Võ Nguyên Giáp trên sân khấu kịch

Một cảnh trong vở kịch “Nhiệm vụ hoàn thành”.

Có khá nhiều tư liệu về Đại tướng Võ Nguyên Giáp, nhưng làm thế nào để từ đó khắc họa được chân dung một con người có tầm vóc lớn lao gắn liền lịch sử cách mạng hào hùng của dân tộc là điều không đơn giản, nhất là với tác phẩm sân khấu, bởi chỉ cần thiếu khéo léo một chút cũng dễ rơi vào lên gân, khô cứng. Rất may, “Nhiệm vụ hoàn thành” được “chọn mặt gửi vàng” cho nhà viết kịch Xuân Đức, người từng nhận Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật, cũng là một người lính thuộc thế hệ chống đế quốc Mỹ, một nhà văn quân đội. Đây là một trong những kịch bản sân khấu mới nhất được ông thực hiện trước khi rời “cõi tạm”.

Lấy tên là “Nhiệm vụ hoàn thành”, ông muốn nhắn gửi thông điệp trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của Đại tướng, hoài bão lớn nhất mà Đại tướng luôn hướng tới là hoàn thành được nhiệm vụ mà Đảng, Bác Hồ và quốc dân đồng bào giao phó. Kịch bản đã được trao giải A tại Cuộc thi sáng tác các tác phẩm văn học nghệ thuật chất lượng cao về đề tài cách mạng, kháng chiến giai đoạn 1930-1975 do Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam tổ chức năm 2015; giải B tại Cuộc thi Kịch bản văn học kỷ niệm 65 năm chiến thắng Điện Biên Phủ và 75 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức năm 2019.

Ngay khi được Nhà hát Kịch Quân đội dàn dựng, biểu diễn năm 2014 và được Đài Truyền hình Việt Nam ghi hình, phát sóng năm 2015, “Nhiệm vụ hoàn thành” đã gây được tiếng vang đối với những người yêu sân khấu.

Tái hiện hình tượng vị Đại tướng huyền thoại xuyên suốt chiều dài lịch sử 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, vở kịch lựa chọn khai thác 9 cảnh diễn, tiếp cận những thời điểm lịch sử tiêu biểu gắn liền những quyết sách quan trọng, mang tính quyết định của Đại tướng Võ Nguyên Giáp đối với sự thành bại của cuộc kháng chiến. Đó là lát cắt về chiến dịch Điện Biên Phủ, về việc chuẩn bị thế và lực cho quân, dân ta trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ, từ bố trí cán bộ đi học, thành lập đoàn tàu không số liên quan con đường vận chuyển quân sự trên biển đến cuộc chiến ác liệt kéo dài 12 ngày đêm trên bầu trời Hà Nội và cuộc tổng tiến công mùa Xuân năm 1975; để rồi cuối cùng khép lại bằng sự thư thái, thanh thản của Đại tướng bên cây đàn dương cầm sau khi đã hoàn thành nhiệm vụ… Ở đó, không có những xung đột kịch nhưng người xem vẫn bị cuốn hút bởi yếu tố kịch tính, bất ngờ được tạo ra từ chính sự quyết đoán, linh hoạt, nhanh nhạy của Đại tướng khi đưa ra các chiến thuật tác chiến, lúc đánh nhanh, thắng nhanh; lúc đánh chắc, tiến chắc; khi “Thần tốc, thần tốc hơn nữa. Táo bạo, táo bạo hơn nữa”…

Bên cạnh hình tượng trung tâm, “Nhiệm vụ hoàn thành” còn khai thác mối quan hệ của Đại tướng với nhiều nhân vật lịch sử nổi tiếng khác như tướng Lê Trọng Tấn, tướng Hoàng Văn Thái, họa sĩ Lê Duy, những người lính, linh hồn các liệt sĩ Quảng Trị… để mang đến những góc nhìn đa chiều về một vị tướng tài ba, kiệt xuất, mang phong cách đời thường, bình dị. Qua đây, vở diễn còn góp phần tái hiện sự anh dũng, nhiệt huyết, quả cảm, sẵn sàng chấp nhận hy sinh của thế hệ cha anh đi trước vì độc lập, tự do của đất nước.

Làm nên sức hút của “Nhiệm vụ hoàn thành”, ngoài sự hấp dẫn từ kịch bản, còn cần nói tới năng lực đạo diễn bậc thầy của NSND Lê Hùng. Theo dõi vở diễn, người xem đặc biệt xúc động trước những phân cảnh sân khấu được xử lý vô cùng khéo léo như: hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng phủ lên  Anh hùng Liệt sĩ Tô Vĩnh Diện trong những giọt nước mắt tiếc thương của đồng đội; cái ôm đầy thân tình của Đại tướng dành cho anh bộ đội học ngày học đêm để viết được 2 chữ Bác Hồ; nỗi đau đớn của Đại tướng khi trò chuyện với anh linh của những chiến sĩ đã hy sinh ở Thành cổ Quảng Trị…

Hoạt cảnh trên sân khấu kết hợp những hình ảnh tư liệu đắt giá được khai thác trên màn hình led khiến dòng chảy thời gian như được kéo gần lại, những lát cắt lịch sử cứ thế hiển hiện đầy chân thực, xúc động. Ngoài ra, không thể không nói tới diễn xuất mực thước, sống động  của các nghệ sĩ Nhà hát Kịch Quân đội như NSƯT Tiến Mộc (vai Bác Hồ), Anh Huy (tướng Hoàng Văn Thái), Uy Linh (tướng Lê Trọng Tấn), Hoàng Dũng (họa sĩ Lê Duy)…

Đặc biệt, vào vai Đại tướng Võ Nguyên Giáp, NSND Quốc Trị đã cho thấy sự lao động nghệ thuật nghiêm túc, dụng công trong nghiên cứu để thể hiện nhân vật một cách  chân thực, sống động và thuyết phục, từ chất giọng miền trung tới điệu bộ, dáng đi, nét mặt…

Đã có khá nhiều sáng tác về Đại tướng Võ Nguyên Giáp, nhưng “Nhiệm vụ hoàn thành” là một trong số ít những tác phẩm sân khấu về Đại tướng đã được dàn dựng.  Vở diễn thêm một lần nữa khẳng định: hình tượng bất hủ về vị Đại tướng thiên tài Võ Nguyên Giáp mãi là nguồn cảm hứng sáng tạo bất tận của văn học nghệ thuật.

Dù có bao nhiêu tác phẩm viết về Đại tướng cũng là chưa đủ, bởi cuộc đời con người vĩ đại ấy gắn liền với số phận lịch sử của cả dân tộc, nhiều mất mát, đau thương nhưng cũng vô cùng vẻ vang, tự hào…