Tái hiện nghi lễ cung đình đầu xuân tại Hoàng thành Thăng Long

Tái hiện nghi thức Tiến lịch-Ban lịch, một nghi thức cung đình xưa nhân dịp đón xuân.

Trong quan niệm xưa, nhà vua coi mình là thiên tử, là người thay trời cai quản muôn dân. Do đó, nhà vua có trách nhiệm làm lịch báo cho dân biết thời gian, thời tiết để nhân dân làm nông vụ, tế lễ và ổn định đời sống. Thời Lê, hằng năm triều đình cho biên soạn lịch công của năm mới, vua phê duyệt rồi truyền cho san khắc, in ấn, đóng quyển. Đến ngày 24 tháng Chạp tại sân rồng Điện Kính Thiên, triều đình long trọng tổ chức nghi lễ tiến ngự lịch lên hoàng đế và ban lịch cho bách quan, muôn dân. Nghi lễ Tiến-Ban lịch đánh dấu thời điểm tết đến, xuân về.

Với mong muốn khôi phục các nghi lễ cung đình, phục vụ nhu cầu tìm hiểu của nhân dân, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long-Hà Nội đã tái hiện nghi thức “Tiến lịch đón xuân sang”. Các nhà nghiên cứu đã khảo sát tư liệu lịch sử để tìm lại các nghi lễ liên quan đến nghi thức này, gồm: Nghi thức các quan vào chầu, nghi thức quan Tư Thiên giám tiến ngự lịch; nghi thức quan Truyền chế đọc chế, nghi thức quan Lễ khoa ban quan lịch để phục dựng theo hình thức sân khấu hóa.

Do không thể tổ chức trực tiếp nên Trung tâm đã tái hiện và thực hiện quay phim toàn bộ tiến trình tái hiện nghi thức tại khu vực Điện Kính Thiên để phát trực tuyến. Bên cạnh đó, Trung tâm còn tổ chức trưng bày diễn giải tư liệu và hình ảnh về quy trình làm lịch cũng như ban hành lịch của triều đình nhà Lê, đặc biệt phỏng dựng bìa sách ngự lịch tiến vua. Đồng thời, trưng bày cũng tái hiện một cách sinh động quy trình san khắc, in ấn, đóng quyển lịch thông qua bộ sưu tập dụng cụ, nguyên liệu chuyên dụng của nghệ nhân khắc mộc bản.

Cũng trong dịp này, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long-Hà Nội tổ chức giao lưu với nhà sử học Lê Văn Lan và nghệ nhân khắc mộc bản Nguyễn Văn Thạo (Bút Tháp, Thuận Thành, Bắc Ninh). Nhà sử học Lê Văn Lan giao lưu, nói chuyện về nghi lễ dâng lịch, ban lịch; quy trình biên soạn, phê duyệt, san khắc và đóng ấn lịch của triều đình nhà Lê cũng như một số phong tục Tết như: không khí chuẩn bị tết, treo câu đối tết, tranh tết, chúc tết, mừng tuổi, xin chữ đầu năm… Nghệ nhân khắc mộc bản Nguyễn Văn Thạo là một trong số rất ít người hiện nay có khả năng khắc các mộc bản kinh Phật cổ, sách cổ. Nghệ nhân sẽ giới thiệu và trình diễn kỹ thuật khắc ván độc đáo và cổ xưa. Đây là một công đoạn vô cùng quan trọng trong quy trình làm sách của triều đình xưa. 

Để phục vụ cho trưng bày trực tuyến, Ban Tổ chức đã kết hợp quay phim, giới thiệu hình ảnh và dàn dựng để khách tham quan có thể cảm nhận một cách sinh động, thực tế nhất. Hoạt động này giúp công chúng hiểu thêm về Tết xưa, có thêm hình thức tham quan, giải trí trong thời gian nghỉ Tết. Thời gian trưng bày online từ ngày 19/1 trên Website: www.hoangthanhthanglong.vn và www.trungbayonline.hoangthanhthanglong.vn.

Thanh Vân/TH